Charakterystyka rynku polskiego
Polski rynek piwa, to jeden z największych rynków w Europie. W 2013 roku w polskich browarach wyprodukowano 40 milionów hektolitrów złotego trunku, co dało trzecie miejsce wśród krajów Unii Europejskiej pod względem produkcji i stanowiło 10 % całej produkcji europejskiej. Niekwestionowanym liderem w Europie są Niemcy, które w 2013 roku wyprodukowały 94 miliony hektolitrów, a na drugim miejscu była Wielka Brytania – niespełna 42 miliony hektolitrów. Przy czym warto odnotować, że wyniki produkcji w Polsce systematycznie zbliżają się do wyników, jakie odnotowywane są w Wielkiej Brytanii (m.in. przez to, że wielkość brytyjskiej produkcji systematycznie spada).
Konsumpcja piwa w Polsce na tle krajów europejskich także pozostaje na wysokim poziomie. W 2013 roku Polacy wypili niemal 37,4 miliony hektolitrów piwa, co daje średnią 96 litrów w przeliczeniu na osobę. Wprawdzie Polakom daleko do Czechów, którzy średnio w ciągu roku wypijają 144 litry piwa, ale wśród krajów europejskich zajmują wysokie piąte miejsce. Polska wypada też dobrze na tle średniej europejskiej. Przeciętny obywatel Unii Europejskiej w ciągu roku wypija 71 litrów piwa.
Tabela 1. Produkcja piwa w krajach Unii Europejskiej w 2013 roku. Pierwsza piątka. Źródło: Brewers Of Europe.
Tabela 2. Konsumpcja piwa w krajach Unii Europejskiej w 2013 roku (w litrach na osobę, w ciągu roku). Pierwsza piątka. Źródło: Brewers Of Europe.
Zdecydowana większość wyprodukowanego w Polsce piwa trafia na rynek krajowy, co sprawia, że wskaźnik produkcji jest ściśle uzależniony od krajowego popytu. Eksport piwa stanowi niewielki procent. W 2013 roku polskie browary wyeksportowały 2,54 mln hektolitrów piwa, co stanowiło 6,3% produkcji. Dla porównania, europejski lider, a więc Niemcy, w 2013 roku wyeksportował 15,09 mln hektolitrów, co stanowiło niemal 16% produkcji. W europejskim zestawieniu, pod względem ilości wyeksportowanego piwa, Polska zajmuje 9 miejsce. Trzeba jednak przyznać, że polski eksport systematycznie wzrasta. W 2010 roku poza granice Polski trafiło 1,9 mln hektolitrów piwa. W porównaniu z danymi z roku 2013 odnotowany został wzrost o 641 tysięcy hektolitrów. Głównym celem polskiego eksportu pozostają kraje Unii Europejskiej, gdzie w ostatnich latach trafiało 88-90% całego eksportu.
Tabela 3. Eksport polskiego piwa do krajów Unii Europejskiej oraz do krajów spoza UE (w tysiącach hektolitrów). Źródło: Brewers of Europe.
Jeszcze mniej piwa trafia do Polski z importu. W 2013 roku wskaźnik ten wyniósł 542 tysiące hektolitrów, co wśród krajów Unii Europejskiej stawia nas na 14 pozycji. W latach 2011-2013 poziom importu się wahał. W 2011 roku do Polski sprowadzono 437 tysięcy hektolitrów, rok później odnotowany został wyraźny wzrost do 637 tysięcy hektolitrów. Rok 2013 przyniósł spadek. W ujęciu procentowym są to duże wahania, ale jest to spowodowane faktem, że wielkość importu jest niewielka i dla całego rynku pozostaje marginalna.
Tak jak w całej Unii Europejskiej, tak również i w Polsce istotny jest wpływ przemysłu piwowarskiego na gospodarkę. W skali europejskiej branża piwna w 2012 roku dała niemal 2 miliony miejsc pracy (w branży piwnej oraz branżach zależnych od produkcji i konsumpcji piwa), wygenerowała 51,5 miliarda euro wartości dodanej poprzez produkcję i konsumpcję piwa (branża piwna, dostawcy, rynek gastronomii, handel detaliczny), a budżetom państw unijnych przychody wielkości 53 miliardów euro(akcyza, VAT, podatek dochodowy, składki społeczne). W Polsce branża piwna w 2012 roku wygenerowała ponad 146 tysięcy miejsc pracy we wszystkich branżach powiązanych z przemysłem piwnym, 2,2 miliarda euro wartości dodanej oraz przychody państwa w wysokości 2,5 miliarda euro.
Tabela 4. Wpływy do budżetu państwa polskiego związane z produkcją i sprzedażą piwa w 2012 roku (w milionach euro). Źródło: Brewers of Europe.
Tabela 5. Zatrudnienie w branżach związanych z produkcją i sprzedażą piwa w 2012 roku. Źródło: Brewers of Europe.
Wartość polskiego rynku piwa szacowana jest na około 19,8 miliardów złotych. Charakterystyczna jest dominacja trzech największych graczy, którzy mają niemal 88% udziałów w rynku: Kompania Piwowarska (SABMiller), Grupa Żywiec (Heineken) oraz Carlsberg. Dla porównania 70% niemieckiego rynku piwa należy do 11 graczy.
Zmiany w prawie
Należy wspomnieć o regulacjach prawnych, które w najbliższym czasie mogą w Polsce wejść w życie. Obecnie Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pracuje nad Narodowym Programem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, który miałby obowiązywać od 2016 roku. PARPA opiera się na zaleceniach WHO, które mówią m.in. o tym, że jeden punkt sprzedaży alkoholu powinien znajdować się na terenie zamieszkałym przez 1-1,5 tysiąca mieszkańców. Obecnie w Polsce obowiązują przepisy, mówiące o jednym punkcie na 300 mieszkańców. Ponadto WHO zaleca wprowadzenie całkowitego zakazu reklamy napojów alkoholowych, w tym również piwa.
Kolejnym z postulatów jest wprowadzenie ceny minimalnej napojów alkoholowych. Byłaby ona uzależniona od zawartości alkoholu. I tak za 10g czystego alkoholu trzeba by zapłacić co najmniej 2 zł. W związku z tym piwa, które kosztują obecnie około 2 zł, po wprowadzeniu w życie przepisów kosztowałyby około 4 zł.
Choć program ma działać od stycznia 2016 roku, to musi go jeszcze przyjąć Rada Ministrów. Zapisy te jednak popiera resort zdrowia. Wpisują się one także w zapisy unijnej strategii antyalkoholowej, nad którą prowadzona jest obecnie debata. W unijnej strategii znalazłyby się także zapisy mówiące o obowiązku wprowadzania na etykietach składu chemicznego i zawartości energetycznej trunku.
