Rynek usług TSL w Polsce

Polski rynek usług dystrybucyjnych, logistycznych, transportowych i spedycyjnych

Polski rynek usług dystrybucyjnych, logistycznych, transportowych i spedycyjnych jest według analityków w pełni zrównoważony i dojrzały. Wpływ na to ma kilka kluczowych czynników, w tym przede wszystkim względnie stabilna sytuacja polityczna i gospodarcza. Eksperci przekonują, że również względy geopolityczne, jak chociażby członkostwo w Unii Europejskiej, przyczyniły się do tego, że Polska jest określana mianem operatora logistycznego w regionie. Nad Wisłą jest bowiem zarejestrowanych przeszło 236 tys. firm działających w branży TSL, które to – świadcząc usługi transportowe i logistyczne – zarobiły w 2015 roku 187,6 mld złotych. Przedsiębiorstwa te generują z roku na rok coraz więcej nowych miejsc pracy. Wystarczy nadmienić, że zatrudnienie w branży w 2015 roku znalazło 521 tys. osób, to jest o przeszło 15 tys. więcej niż w roku poprzednim. Trendy wzrostowe odnotowuje się również w wymiarze pracy przewozowej. W 2015 roku wskaźnik ten wyniósł 360,6 mld tonokilometrów, co w skali dekady oznaczało imponujący wzrost o 58%.

Wielkość rynku transportowo-logistycznego

Najnowsze dane zawarte w rejestrze REGON wskazują, że według stanu na dzień 31 grudnia 2016 roku w Polsce zarejestrowanych było 236 200 podmiotów, które prowadziły działalność w zakresie transportu i gospodarki magazynowej (sekcja H według Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007).

Zdecydowana większość spośród tego rodzaju firm swoją siedzibę ulokowało w województwie mazowieckim i samej Warszawie (18%). Duży udział z liczbą powyżej 20 tys. przedsiębiorstw mają również następujące województwa: śląskie (11%), wielkopolskie (9,5%) i małopolskie (9%). Najmniej firm transportowych, spedycyjnych i logistycznych zarejestrowanych jest natomiast w województwie opolskim (znikomy odsetek 2% wszystkich tego rodzaju przedsiębiorstw).

Firmy świadczące usługi z zakresu transportu i logistyki to przede wszystkim mikroprzedsiębiorstwa, tzn. takie, które zatrudniają do 9 osób. Biorąc pod uwagę, że ich liczba wynosi 230 697, stanowią one 97,7% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w tej branży. Pozostały, niewielki ułamek przedsiębiorstw pod względem liczby zatrudnionych pracowników rozkłada się następująco:

• firmy zatrudniające od 10 do 49 osób — 1,9%,
• firmy zatrudniające od 50 do 249 osób — 0,3%,
• firmy zatrudniające powyżej 250 osób — 0,1%.

W ciągu ostatnich kilku kwartałów liczba firm logistycznych i transportowych nieznacznie, ale systematycznie się zwiększała (o średnio 1,7% w sakli roku). Trend wzrostowy obrazuje i dokładne dane liczbowe przedstawia poniższy wykres.

Przychody i zmiany sprzedaży w branży TSL

Na podstawie danych przedstawionych przez Główny Urząd Statystyczny odnotować można, że przychody ze sprzedaży usług związanych z transportem i gospodarką magazynową wyniosły w 2015 roku 187,6 mld złotych. Oznacza to, że w porównaniu do roku wcześniejszego nastąpił w tym zakresie wzrost o 4,9%. Odnotowany trend wzrostowy w skali roku jest konsekwencją tendencji progresywnych obserwowanych w ciągu ostatnich kilku lat. Dowodzi tego poniższe zestawienie, które prezentuje wielkość przychodów ze sprzedaży usług przewozowych (z wyłączeniem usług pocztowych) w podziale na dwie podstawowe kategorie.

Analizując zmiany sprzedaży Top50, czyli pięćdziesięciu największych firm z branży TSL (wedle raportu „Operator Logistyczny Roku”) w 2016 roku oszacowano wzrost o 9,3% w stosunku do roku poprzedniego. W przypadku Top500, czyli pięciuset największych przedsiębiorstw transportowo-logistycznych, w 2015 roku odnotowano natomiast wzrost w sprzedaży o 8,3% w porównaniu do roku wcześniejszego. Długookresowa analiza zmian sprzedaży w tej grupie dowodzi, że w ciągu ostatniej dekady zwykle odnotowywano wyniki „na plusie” – w przedziale od 4% do nawet 21%. Tylko w 2009 roku sprzedaż była o 4,9% niższa niż w roku poprzednim. Szczegółowe dane w tym zakresie prezentuje poniższy wykres.

Warto ponadto przyjrzeć się wskaźnikom zmiany sprzedaży w skali roku poprzedniego w zakresie 50 największych firm, w podziale na wielkość przedsiębiorstwa. Analizując poniższą tabelę, odnotować można, że w ciągu ostatnich kilku lat, statystycznie największe i zarazem najbardziej stabilne wzrosty występują w firmach średnich. Małe przedsiębiorstwa osiągnęły w ostatnim roku ujemne wskaźniki sprzedaży i – jak pokazują prognozy na 2017 rok – trend spadkowy może się w tej grupie utrzymać.

Koszty sprzedanych usług transportowych i logistycznych

Trend wzrostowy zaobserwowano również w przypadku kosztu własnego sprzedanych usług. W 2014 roku kształtował się on bowiem na poziomie 168,4 mld złotych, a w 2015 roku wyniósł 173,8 mld złotych. Można zatem odnotować wzrost o 5,4 mld złotych, czyli o 3,2% w skali roku. Szczegółowe dane z podziałem na sektor prywatny i publiczny prezentuje poniższa tabela.

Zatrudnienie i średnie wynagrodzenie

Zatrudnienie w branży TSL (transport, spedycja, logistyka) na podstawie stosunku pracy znalazło w 2015 roku 521 tys. osób, z czego:

• 386,3 tys. osób w sektorze prywatnym, co stanowi niespełna 3/4 ogółu.
• 134,7 tys. osób w sektorze publicznym, co stanowi nieco ponad 1/4 ogółu.

W porównaniu do roku wcześniejszego ogólna liczba osób pracujących w branży logistyczno-transportowej wzrosła o 3%, przy czym w sektorze prywatnym odnotowano wzrost o 10,6% w skali roku, natomiast w sektorze publicznym nastąpił spadek liczby zatrudnionych o 13,9%.

W 2015 roku przeciętne wynagrodzenie miesięczne brutto osób zatrudnionych na podstawie stosunku pracy w branży TSL wyniosło 3460 złotych. Warto odnotować, że w skali roku nastąpił w tym względzie wzrost średniej wypłaty miesięcznej o 100 zł. Analiza zarobków z podziałem na sektory dowodzi, że wyższe wynagrodzenie występuje w firmach publicznych (średnia z 2015 roku to 4 687 złotych), natomiast niższe w przedsiębiorstwach prywatnych (średnia z 2015 roku to 3 033 złotych).

Wskaźnik pracy przewozowej z roku na rok coraz wyższy

Jak podaje GUS, przedsiębiorstwa z branży TSL zarejestrowane w Polsce wykonały w 2015 roku pracę przewozową w wysokości 360,6 mld tonokilometrów (jednostka określająca przewiezienie jednej tony towarów na odległość jednego kilometra). W porównaniu do roku poprzedniego odnotować można wzrost o 3,6%, natomiast w skali pięciu lat wskaźnik ten wzrósł o nieco ponad 17%, a w ciągu całej dekady – aż o przeszło 58%. Trend progresywny w zakresie pracy przewozowej w ciągu ostatnich lat obrazuje poniższy wykres.

Ilość przewiezionych towarów na względnie stałym poziomie

W 2000 roku polskie firmy transportowe, logistyczne i spedycyjne zrealizowały zlecenia, w ramach których przewieziono 1,3 mld ton ładunków. Poziom ten utrzymywał się średnio przez cztery kolejne lata. W 2005 roku liczba przewiezionych ładunków wyniosła 1,4 mld ton, dwa lata później nieznacznie wzrosła do 1,5 mld ton, a w 2009 roku przekroczyła wartość 1,7 mld ton. Po przełomowym roku 2011 (kiedy to rzeczony wskaźnik przekroczył 1,9 mld ton), nastąpił niewielki spadek i względna stabilizacja. W ciągu kilku ostatnich lat, tj. od 2012 roku wielkość przetransportowanych towarów mieści się bowiem w granicach około 1,8 mld ton i ulega nieznacznym, kilkuprocentowym wahaniom w skali roku.

Transport samochodowy dominuje w branży TSL

W 2015 roku przewieziono 1803,82 mln ton ładunków. Spośród nich najwięcej przetransportowanych zostało przy wykorzystaniu infrastruktury drogowej – 1505,72 mln ton, co stanowi 83,5%. Spośród innych typów transportu, pod względem udziału w przewozie ładunków, w dalszej kolejności odznaczył się transport kolejowy (12,4%). Pozostałe rodzaje stanowiły natomiast znikomy ułamek, co obrazuje poniższy wykres.

Źródła: Główny Urząd Statystyczny, REGON, Eurologistics, Instytut Logistyki i Magazynowania