Branża spożywcza wchodzi w 2022 rok w warunkach wysokiej inflacji i rekordowych kosztów produkcji. Do już istniejących wyzwań – rosnących cen energii, paliw i surowców rolnych – doszło nowe, kluczowe zagrożenie: eskalacja konfliktu w Ukrainie. Według analityków Enter Poland, producenci i dystrybutorzy żywności stoją dziś przed największymi wyzwaniami od dekady.
„Koszty produkcji żywności rosną szybciej niż w większości sektorów gospodarki. Najwięksi gracze mogą przerzucić część podwyżek na konsumentów, ale mniejsze firmy, szczególnie lokalne, będą miały z tym ogromne trudności. Dodatkowo, niepewność związana z wojną w Ukrainie sprawia, że planowanie staje się wyjątkowo ryzykowne” – podkreślają eksperci Enter Poland.
W lutym 2022 roku inflacja konsumencka w Polsce osiągnęła poziom 8,5% r/r, a w strefie euro 5,8%. Dla producentów żywności oznacza to narastającą presję kosztową, której nie da się w pełni zrekompensować. Konsumenci, obciążeni rosnącymi cenami, zaczynają ostrożniej podejmować decyzje zakupowe, co może ograniczać popyt na droższe segmenty produktów.
Nowe zachowania konsumentów
Ostatnie dwa lata pandemii COVID-19 zmieniły strukturę popytu. Konsumenci sięgają częściej po produkty trwałe – konserwy, mrożonki, soki czy wody mineralne – które zapewniają poczucie bezpieczeństwa. Wzrost zainteresowania dotyczy również żywności zdrowej, naturalnej i ekologicznej.
„Jeszcze kilka lat temu produkty roślinne były niszowe. Dziś alternatywy dla mięsa i mleka stają się częścią codziennej diety milionów konsumentów. To trwała zmiana trendu, której nie odwróci nawet kryzys geopolityczny” – oceniają analitycy Enter Poland.
Warto zauważyć, że rośnie także znaczenie sprzedaży internetowej. E-commerce spożywczy, wspierany dynamicznym rozwojem usług quick commerce, zmienia strukturę rynku. Konsumenci oczekują elastyczności i szybkości, a producenci muszą dostosować logistykę oraz modele dystrybucji do nowych realiów.
Wojna w Ukrainie – rynek zbóż pod presją
Eskalacja konfliktu w Ukrainie już w pierwszych tygodniach 2022 roku wywołała gwałtowne napięcia na rynkach rolnych. Ukraina, będąca jednym z największych eksporterów pszenicy, kukurydzy i oleju słonecznikowego, praktycznie wypadła z globalnego obiegu handlowego.
„Wojna w Ukrainie to nie tylko kryzys geopolityczny, ale również kryzys żywnościowy. Polska i cała Unia Europejska muszą liczyć się z dramatycznym wzrostem cen zbóż i olejów, co przełoży się na inflację żywnościową w regionie” – ostrzegają eksperci Enter Poland.
Wyższe koszty podstawowych surowców już teraz podnoszą ceny pieczywa, makaronów, mięsa drobiowego i pasz. Efekt domina rozciąga się na cały łańcuch dostaw – od rolników po detalistów.
Handel zagraniczny i perspektywy eksportowe
Pomimo niepewności, polska branża spożywcza pozostaje jednym z kluczowych eksporterów w Europie. Wartość eksportu w 2021 roku przekroczyła 37 mld euro i choć w 2022 roku oczekiwany jest dalszy wzrost, jego tempo może być mniejsze niż w latach poprzednich.
Najważniejszym odbiorcą pozostaje Unia Europejska, jednak rośnie rola rynków Bliskiego Wschodu, Afryki i Azji. W tych regionach popyt na podstawowe produkty żywnościowe jest stabilny, a w niektórych segmentach wręcz rosnący.
„Polska żywność nadal pozostaje konkurencyjna dzięki jakości i korzystnym kursom walutowym, ale eksporterzy muszą przygotować się na wyzwania logistyczne i zakłócenia łańcuchów dostaw, które mogą utrzymywać się przez dłuższy czas” – zauważają eksperci Enter Poland.
Scenariusze rozwoju na 2022 rok
Eksperci Enter Poland wskazują trzy możliwe ścieżki dla branży spożywczej.
- Scenariusz optymistyczny zakłada szybkie ograniczenie działań wojennych i stopniową stabilizację cen energii. W takim wariancie sektor mógłby osiągnąć wzrost przychodów o 6–8% r/r.
- Scenariusz bazowy przewiduje utrzymanie się wysokiej inflacji i podwyższonej niepewności. W tym przypadku spodziewany jest umiarkowany wzrost o 3–5%.
- Scenariusz pesymistyczny zakłada przedłużającą się wojnę, stagflację i dalsze zakłócenia handlu. W takim układzie branża może zmagać się ze stagnacją, a nawet spadkiem wolumenów sprzedaży.
„Rok 2022 będzie sprawdzianem odporności dla sektora spożywczego. Firmy, które potrafią szybko dostosować się do zmieniającego się otoczenia i jednocześnie inwestują w innowacje, wyjdą z tego okresu wzmocnione” – podsumowują analitycy Enter Poland.
